بازتاب اندرزنامه‌های پهلوی در ادب و حکمت ایران اسلامی

در میان نوشته‌های فارسی‌ میانه، آثار اندرزی اهمیت خاصی دارند. اندرزها مسائل اخلاقی جامعه را بازتاب می‌دهند و معرف اندیشه‌، گفتار، و کردار مردم در گذشته‌های دورند و گویای این واقعیت آشکار نیز هستند که ایرانیان، به‌ویژه در دورۀ ساسانی، به سخنان و نوشته‌هایی با مضمون اخلاقی و اجتماعی دل‌بستگی فراوان داشته‌اند. انعکاس مطالب اندرزی محدود به دورۀ ساسانی و فرهنگ ایران پیش از اسلام نیست، بلکه در آثار ادبی فارسی و نوشته‌های ایرانیان به زبان عربی نیز، به فراوانی، مشاهده می‌شود و از این‌روست که این‌ گونۀ ادب را از ویژگی‌های فرهنگ مشرق‌زمین دانسته‌اند. برای پی‌گیری دایرۀ وسعت اندرزنامه‌ها و تأثیر آن‌ها در دوره‌های گوناگون نه‌تنها باید مجموعه‌های حماسی و در رأس آن‌ها شاهنامه یا آثار ابوعلی‌ مسکویه مانند جاویدان خرد یا خردنامه را بررسی کرد، که باید مجموعه‌های امثال و حکم فارسی، کلام حکمت‌آمیز شاعران و نویسندگان بزرگی چون استاد سخن، سعدی شیرازی، را نیز واکاوی کرد تا بتوان بخشی از این‌گونه تأثیرات را در پیش چشم داشت.